JOWISZ - DRUGI PO SŁOŃCU

Jest to największa planeta naszego Układu Słonecznego i pierwsza z planet należąca do rodziny planet-olbrzymów. Jego średnica wynosi 142980 km, czyli jest ponad 11 razy większa od średnicy równikowej Ziemi. Średnica biegunowa Jowisza jest przy tym o 8400 km mniejsza od jego średnicy równikowej. Przyczyną tak silnego spłaszczenia Jowisza jest jego szybka rotacja: równikowy okres obrotu planety wynosi 9 godzin 50 minut; na średnich i dużych szerokościach jowiszowych jest o 5 minut dłuższy. Jowisz i Saturn to dwie najmasywniejsze planety w naszym Układzie Słonecznym. Patrząc na Jowisza, zauważymy przede wszystkim równoległe do równika, rozciągające się na przemian ciemne pasy i jasne strefy. Jasne strefy związane są prawdopodobnie z ruchami na zewnątrz atmosfery, natomiast ciemne pasy - z ruchami w dół. Często możemy dostrzec także jasne i czerwonawe plamy, mosty i girlandy pomiędzy pasmami, które zmieniają się w dość krótkim czasie. Temperatura górnej warstwy chmur wynosi około -145°C. Najbardziej znanym i trwałym tworem w atmosferze Jowisza jest Wielka Czerwona Plama, ogromny cyklon atmosferyczny na południowej półkuli Jowisza. Plama ta czasami zmienia swój kolor, blednąc niekiedy tak, że wydaje się, iż całkowicie znikła. Pojawia się jednak potem na powrót, w swojej owalnej formie przypominającej oko. Jej długość w kierunku równoleżnikowym przekracza 20000 km, a w kierunku południkowym wynosi około 12000 km. Wiatry wiejące w atmosferze Jowisza osiągają prędkość do 150 m/s, czyli pięciokrotnie przekraczają prędkość orkanów na Ziemi. Tym gwałtownym ruchom w atmosferze towarzyszą potężne wyładowania elektryczne. Atmosfera Jowisza zawiera 82% wodoru, 18% helu i śladowe ilości innych gazów (metan, amoniak i inne). Prawdopodobnie czerwonawe zabarwienie obłoków na Jowiszu wynika z połączenia amoniaku, metanu i wodoru; może również wchodzić w grę fosfor. Większość naszej aktualnej wiedzy o Jowiszu to zasługa odkryć dokonanych przez sondy "Pioneer 10" i "Pioneer 11" (wystartowały w latach 1972 i 1973) oraz sondy "Voyager 1" i "Voyager 2" (start w roku 1977). Opracowywanie licznych zdjęć, pomiarów i innych danych uzyskanych za pośrednictwem tych próbników kosmicznych nie jest jeszcze zakończone. Jednym z najciekawszych odkryć było odkrycie wokół Jowisza jasnego pierścienia pyłowego w odległości około 125000 km od środka Jowisza oraz odkrycie w 1979 roku trzech kolejnych księżyców tej planety (Metis, Adrastea i Thebe). Do niedawna znanych było 16 naturalnych satelitów Jowisza. Obecnie odkrywane są kolejne - posiadają jedynie techniczne nazwy. Cztery największe księżyce Jowisza mogą być obserwowane nawet przez najmniejsze teleskopy. Zostały one odkryte przez Galileusza w 1610 roku. Największy z nich, Ganimedes jest większy od Merkurego! Powierzchnia Io nieustannie się zmienia wskutek wybuchających na nim wulkanów, które każdego roku wyrzucają miliardy kilogramów materii. Europa, Ganimedes i Callisto są pokryte lodem, lecz Europa jest biała, a Ganimedes i Callisto są ciemne i usiane wieloma kraterami.