SATURN - PLANETA Z PIERŚCIENIAMI
Jeśli idzie o własności fizyczne, planeta Saturn (także Uran i Neptun wykazuje duże podobieństwo do Jowisza. Ze względu na swój pierścień Saturn znany był od wielu lat jako wyjątkowo ciekawa planeta. Posiadanie pierścienia przestało być zjawiskiem wyjątkowym, od kiery odkryto pierścienie wokół Urana (1977), Jowisza (1979) i Neptuna (1989). Pierścień Saturna jest jednak dla nas nejefektowniejszy i najjaśniejszy, podczas gdy pierścienie wokół pozostałych planet-olbrzymów są tak rzadkie, że nie można ich zobaczyć nawet przez największe teleskopy. Z uwagi na swą niezwykłą urodę, Saturn jest "łakomym kąskiem" dla miłośników astronomii. Pierścień Saturna nie jest jednorodny, ale składa się z całego systemu pierścieni, z których najbardziej znane i najjaśniejsze są trzy oznaczone, licząc od wewnątrz, literami A, B i C. Pomiędzy pierścieniami A i B rozciąga się szeroka przerwa, nazwana od nazwiska swego odkrywcy Domenico Casssiniego (1625-1712) przerwą Cassiniego. Najbliższy Saturnowi jest bardzo rzadki pierścień D, odkryty właściwie dopiero przez sondy kosmiczne. Wtedy też zostały odkryte kolejne przerwy pomiędzy pierścieniami. Na zewnątrz pierścienia A znajdują się jeszcze trzy inne, rzadkie pierścienie; w kolejności od zewnątrz są to pierścienie F, G i E. Pierścień A - zasadniczy system pierścieni Saturna - ma średnicę zewnętrzną równą około 278000 km, podczas gdy jego grubość przekracza 15 km. Same pierścienie składają się z luźnych cząstek, poczynając od cząsteczek lodu mających rozmiary kilku mikronów aż do skalistych odłamków. Pierścienie Saturna obserwowane z Ziemi nie zawsze wyglądają tak samo. Ponieważ Saturn na swojej orbicie wokół Słońca przyjmuje różne położenie względem Ziemi, jego pierścień widzimy z różnej perspektywy. Wokół Saturna krąży wiele księżyców. Do dziś odkryto około 30 - jedynie 18 z nich posiada swoje nazwy. Dziewięć z nich, o rozmiarach mniejszych niż 100 km, zostało odkrytych na fotografiach przesłanych przez sondy kosmiczne. Największym księżycem Saturna jest Tytan, o średnicy 5550 km, który jako jeden z niewielu księżyców w Układzie Słonecznym posiada atmosferę. Atmosfera ta składa się z azotu, argonu, metanu, dwutlenku węgla, wodoru i innych gazów. Na powierzchni Tytana panuje temperatura -180°C.
największe księżyce Saturna |
nazwa | średnica (km) | średnia odległość od Saturna (km) |
Pan | 20 | 133580 |
Atlas | 38 x 25 | 137670 |
Prometeusz | 140 x 100 x 75 | 139350 |
Pandora | 110 x 85 x 65 | 141700 |
Epimeteusz | 140 x 115 x 100 | 151420 |
Janus | 220 x 190 x 160 | 151470 |
Mimas | 392 | 185520 |
Enceladus | 510 | 238020 |
Tetyda | 1060 | 294660 |
Telesto | 34 x 28 x 16 | 294660 |
Kalipso | 30 x 22 x 22 | 294660 |
Dione | 1120 | 377400 |
Helene | 36 x 32 x 30 | 377400 |
Rea | 1530 | 527040 |
Tytan | 5150 | 1221800 |
Hiperyon | 410 x 260 x 220 | 1481100 |
Japet | 1460 | 3561300 |
Febe | 220 | 12952000 |
dane porównawcze | Saturn | Ziemia | stosunkowo |
Masa (1024 kg) | 568,46 | 5,9736 | 95,162 |
Objętość (1010 km3) | 82713 | 108,321 | 763,59 |
Promień na równiku (km) | 60268 | 6378 | 9,449 |
Promień polarny (km) | 54364 | 6356 | 8,553 |
Średni promień (km) | 58232 | 6371 | 9,140 |
Średnia gęstość (kg/m3) | 687 | 5520 | 0,124 |
Grawitacja (m/s2) | 8,96 | 9,78 | 0,916 |
Prędkość ucieczki (km/s) | 35,5 | 11,186 | 3,172 |
GM (x 106 km3/s2) | 37,931 | 0,3986 | 95,16 |
Albedo | 0,75 | 0,385 | 1,95 |
Albedo optyczne | 0,47 | 0,367 | 1,28 |
Widoma wielkość gwiazdowa V (1,0) | -8,88 | -3,86 | - |
Stała słoneczna (W/m2) | 15,0 | 1380 | 0,011 |
Temperatura ciała (K) | 63,9 | 247,3 | 0,258 |
Moment bezwładności (I/MR2) | 0,210 | 0,3308 | 0,635 |
J2 (x 10-6) | 16298 | 1082,63 | 15,054 |
parametry orbity |
Wielka półoś orbity (106 km) | 1426,8 | 149,6 | 9,537 |
Długość roku (dni) | 10759,22 | 365,256 | 29,457 |
Długość roku na zwrotniku (dni) | 10746,94 | 365,242 | 29,424 |
Min. odległość od Słońca (106 km) | 1347,6 | 147,1 | 9,161 |
Max. odległość od Słońca (106 km) | 1506,4 | 152,1 | 9,904 |
Synodyczny okres obiegu | 378,09 | - | - |
Średnia prędkość orbitalna (km/s) | 9,66 | 29,79 | 0,324 |
Odchylenie orbity (stopnie) | 2,484 | 0,00 | - |
Mimośród orbity | 0,05415 | 0,0167 | 3,243 |
Czas obrotu wokół osi (godz) | 10,500 | 23,9345 | 0,439 |
Nachylenie równika do orbity (stopnie) | 26,73 | 23,45 | 1,140 |