WENUS - "JUTRZENKA"

Dawniej Wenus często porównywano z Ziemią. Na pierwszy rzut oka obie planety mają wiele cech wspólnych. Mają zbliżone rozmiary i średnią gęstość oraz sąsiadują w Układzie Planetarnym. Dzięki najnowszym badaniom naszej sąsiedniej planety, nasze wyobrażenie o podobieństwie Wenus i Ziemi trzeba było jednak całkowicie zrewidować. Rosyjskie sondy z serii "Wenera", amerykańskie sondy "Mariner" i "Pioneer", jak również ziemska astronomia radarowa, dostarczyły mnóstwa nowych informacji dotyczących wyglądu powierzchni Wenus i stanu jej atmosfery. Na powierzchni Wenus panuje temperatura około 470°C, prawie niezależnie od pory dnia i nocy i od szerokości wenusjańskiej. Oznacza to jeszcze większy upał niż na bliższym Słońcu Merkurym. Temperatura spada dopiero ponad warstwą chmur i na ich górnej powierzchni wynosi około -25°C. Kolejne niespodzianki stanowią: wysokie ciśnienie na powierzchni, przekraczające 90 atmosfer oraz skład atmosfery, która w 97% składa się z dwutlenku węgla. Wysoką temperaturę powierzchniową Wenus można wytłumaczyć tzw. efektem cieplarnianym. Podczas gdy promienie słoneczne bez przeszkód przenikają przez szklany dach cieplarni i rozgrzewają ziemię w jej wnętrzu, ciepło pochodzące z ziemi nie może bezpośrednio ulecieć przez szkło. We wnętrzu cieplarni utrzymuje się więc wysoka temperatura. Na Wenus funkcje szklarni przejmuje wielowarstwowa, gruba powłoka chmur. Prawdziwym akumulatorem ciepła jest występujący w dużej ilości dwutlenek węgla. Ciepło pobrane głównie w okolicach równika zostaje dzięki prądom atmosferycznym, wiejącym w kierunku przeciwnym do kierunku obrotu planety - rozprowadzone równomiernie po całej planecie. Ochłodzone warstwy atmosfery obniżają się nad biegunami i zostają wyekspediowane z powrotem w okolice równika. Pierwsze zdjęcia powierzchni planety z okolic miejsc lądowania przekazały sondy "Wenera 9" i "Wenera 10", które wylądowały na Wenus w październiku 1975 roku. Znacznie lepsze, kolorowe zdjęcia wykonały w roku 1982 sondy "Wenera 13" i "Wenera 14". Wszystkie zdjęcia pokazują, że powierzchnia Wenus pokryta jest niewielkimi, płaskimi odłamkami skalnymi o nieregularnym kształcie. Dzięki badaniom radarowym mamy dowody na to, że na powierzchni Wenus są też kratery i pasma górskie. Przede wszystkim odkryto dwa duże górskie obszary, którym nadano nazwy dwóch pierwszych liter alfabetu greckiego: Alpha Regio i Beta Regio. Czy na Wenus istnieją wulkany i czy są czynne, muszą odpowiedzieć dalsze badania. Jednakże stare hipotezy i wybrażenia o możliwości życia na Wenus muszą być - na podstawie tego, co już wiemy o tej planecie - definitywnie odłożone ad acta. Ze względu na gęstą warstwę chmur, osłaniającą Wenus od wysokości około 65 km, nie możemy zaobserwowaę szczegółów na jej powierzchni przez teleskop. Widoczna warstwa chmur rotuje wokół planety z okresem około 4 dni, podczas gdy sama planeta potrzebuje na obrót aż 243 dni. Ponieważ okres orbitalny Wenus wynosi 227, 4 dnia, obrót planety trwa dłużej niż wenusjański rok. Wenus po Słońcu i Księżycu trzecim co do jasności obiektem naszego nieba. W korzystnych warunkach można ją obserwować nawet w ciągu dnia. Planeta ta ma szczególnie duży współczynnik odbicia padającego nań promieniowania (albedo). Jeszcze jeden szczegół sprawia, że Wenus jest ulubionym obiektem obserwacji. Jest ona zarówno Gwiazdą Poranną (Jutrzenką), jak i Gwiazdą Wieczorną (gr. Hesperos). Okresy wieczornej widoczności Wenus przypadają w czasie jej wschodnich elongacji. Jest ona wtedy widoczna po zachodzie Słońca nad zachodnim horyzontem jako Gwiazda Wieczorna. Poranna widocznośę Wenus przypada w okresie elongacji zachodniej. Widać ją wtedy nad wschodnim horyzontem tuż przed wschodem Słońca jako Gwiazdę Poranną.